Kwartaalbericht agrarische grondmarkt 2023-2

Thema: Agrariërs verwerven meeste landbouwgrond, maar hun aandeel daalt

Nederland staat momenteel voor een reeks ingrijpende veranderingen die steeds meer van de schaarse grond vragen. Denk maar eens aan:

  • het streven naar voldoende betaalbare woningen
  • de overstap naar duurzame energieproductie
  • de transitie naar kringlooplandbouw met behoud van een gezonde en diverse natuur

Met deze ‘grote verbouwing van Nederland’ in het achterhoofd, onderzochten we samen met Wageningen Economic Research welke partijen actief zijn op de agrarische grondmarkt. Landbouwgrond is een schaars goed, waarin slechts beperkt handel plaatsvindt.

Agrarische ondernemers verhandelden het grootste deel van de landbouwgrond. Toch nam hun aandeel de afgelopen 10 jaar af. Het aandeel van beleggers, natuurorganisaties en overheden nam juist toe. 

 

Lees meer over dit onderwerp in de themabijlage.

Lees de themabijlage

Kwartaalbericht 2e kwartaal van 2023

Landelijk overzicht

De gemiddelde agrarische grondprijs in Nederland is in het 2e kwartaal van 2023 uitgekomen op € 73.600 per ha (figuur 1). Dat is 7,3% lager dan in het 1e kwartaal van 2023 (€ 79.400 per ha), en vrijwel gelijk aan de gemiddelde grondprijs over heel 2022 van € 73.400 per ha.

Prijzen van bouwland en grasland

De gemiddelde prijs van bouwland is in het 2e kwartaal van 2023 met 8% gedaald naar € 84.900 per ha (figuur 1). Dat is een fractie boven de gemiddelde prijs in 2022 van € 84.500 per ha.
De gemiddelde prijs van grasland is in het 2e kwartaal van 2023 met 1,2% afgenomen tot € 68.000 per ha (figuur 1). Dat ligt nog 2,7% boven de gemiddelde prijs van grasland in 2022 van € 66.200 per ha.
De gemiddelde prijs van snijmaisland is in het 2e kwartaal van 2023 met 5,8% gezakt tot € 73.000 per ha. De prijs van dit grondgebruik is niet afzonderlijk in figuur 1 opgenomen, maar is wel onderdeel van het totaalcijfer van landbouwgrond.

Deze grafiek toont de agrarische grondprijzen van grasland, bouwland en grasland, bouwland en snijmais samen- voor 2023-Q2. De x-as toont de meest recente 12 kwartalen. De y-as toont de grondprijs, met als ondergrens 40.000 euro per hectare en als bovengrens 100.000 euro per hectare en de stapgrootte 10.000 hectare. Bouwland ligt in 2023-Q2 op 84.900 euro per hectare, grasland op 68.000 euro per hectare en het totale gemiddelde op 73.600 euro per hectare. Heeft u naar aanleiding hiervan nog vragen? Neem dan contact op met onze expert Landelijk gebied Paul Peter Kuiper via 0621503747.

Figuur 1 Agrarische grondprijs (euro/ha) naar grondgebruik
Bron: Kadaster en Wageningen Economic Research
Open toegankelijk ods-document met data van figuur 1

Grondmobiliteit

In het 2e kwartaal van 2023 is 6.800 ha landbouwgrond verhandeld, bijna 200 ha (2%) minder dan in hetzelfde kwartaal van 2022 (figuur 2). Gemeten over de laatste vier kwartalen (2022Q3 tot en met 2023Q2) is in totaal 29.100 ha grond in andere handen overgegaan. Dat is 1.200 ha (4%) minder dan in dezelfde periode een jaar eerder (2021Q3-2022Q2).
De relatieve grondmobiliteit – het verhandeld areaal afgezet tegen het totaal areaal landbouwgrond – over de vier laatste kwartalen bedroeg 1,62%, tegen 1,68% in dezelfde periode het jaar daarvoor.

Deze grafiek toont de grondmobiliteit - de verhandelde oppervlakte - voor 2023-Q2 in geheel Nederland. De x-as toont de 12 meest recente kwartalen. De y-as toont de grondmobiliteit, de ondergrens is 0 hectare, de bovengrens 14.000 hectare en de stapgrootte 2.000 hectare. Het vierde kwartaal geeft telkens de hoogste mobiliteit. Het derde kwartaal de laagste. De mobiliteit lag in 2023-Q2 op 6.801 hectare. Heeft u naar aanleiding hiervan nog vragen? Neem dan contact op met onze expert Landelijk gebied Paul Peter Kuiper via 0621503747.
Figuur 2 Mobiliteit (ha) landbouwgrond per kwartaal
Bron: Kadaster en Wageningen Economic Research
Open toegankelijk ods-document met data van figuur 2

Provinciaal overzicht

Grondprijzen

In kaart 1 zijn de provinciale agrarische grondprijzen in het meest recente kwartaal opgenomen; figuren 3 tot en met 7 geven de ontwikkeling van de provinciale prijzen in de afgelopen twaalf kwartalen weer. Deze kwartaalprijzen zijn berekend als het voortschrijdend gemiddelde over vier kwartalen.
De gemiddelde agrarische grondprijs loopt in het 2e kwartaal van 2023 uiteen van € 60.700 in Fryslân tot € 161.900 per ha in Flevoland (kaart 1). In de drie zuidelijke provincies en in Noord-Holland ligt de grondprijs tussen ongeveer € 81.000 en € 85.000 per ha, en in de overige zes provincies (in het noorden, oosten en midden van het land) zit de prijs rond € 70.000 per ha.

Deze kaart toont de agrarische grondprijzen per provincie van 2023-Q1. De grondprijzen zijn berekend op basis van de transacties van de periode 2022-Q2 tot en met 2023-Q1. De legenda toont in blauwtinten de grondprijs, met als ondergrens “0 tot 50.000 euro per hectare” en als bovengrens “150.000 en hoger euro per hectare”. In Friesland is de gemiddelde prijs het laagst met 57.700 euro per hectare. Flevoland heeft met een gemiddelde prijs van 160.600 euro per hectare de hoogste prijs. Heeft u naar aanleiding hiervan nog vragen? Neem dan contact op met onze expert Landelijk gebied Paul Peter Kuiper via 0621503747.

Kaart 1 Agrarische grondprijs naar provincie, 2e kwartaal 2023
Bron: Kadaster en Wageningen Economic Research
Open toegankelijk ods-document met data van kaart 1

Verschil ontwikkeling grondprijs landelijk (figuur 1) en provinciaal (figuren 3 t/m 7)

De landelijke agrarische grondprijs is in het 2e kwartaal van 2023 met ruim 7% gedaald (zie hiervoor), terwijl de grondprijs in slechts vier provincies is afgenomen met 1% tot 3% (zie hierna). De reden is dat de provinciale kwartaalprijzen zijn berekend als het voortschrijdende gemiddelde over vier kwartalen, terwijl de landelijke kwartaalprijs de daadwerkelijke prijs van het kwartaal is. Het provinciale voortschrijdende gemiddelde ijlt daardoor iets na op de landelijke kwartaalprijs-ontwikkeling

Grondprijsontwikkeling Groningen, Fryslân en Drenthe

Deze grafiek toont de grondprijsontwikkeling voor de provincies Drenthe, Fryslân en Groningen. De x-as toont de 12 meest recente kwartalen. De y-as toont de grondprijs, met als ondergrens 40.000 euro per hectare en als bovengrens 90.000 euro per hectare en stapgrootte van 10.000 euro per hectare. In de provincie Drenthe daalde de gemiddelde grondprijs in 2023-Q2 naar 71.300 euro per hectare. In Friesland en Groningen steeg de gemiddelde grondprijs iets: in Friesland naar 60.700 en in Groningen naar 71.100 euro per hectare. Heeft u naar aanleiding hiervan nog vragen? Neem dan contact op met onze expert Landelijk gebied Paul Peter Kuiper via 0621503747.

Figuur 3 Grondprijsontwikkeling provincies Groningen, Fryslân en Drenthe
Bron: Kadaster en Wageningen Economic Research
Open toegankelijk ods-document met data van figuur 3

In de provincies Groningen en Fryslân is de gemiddelde agrarische grondprijs in het 2e kwartaal van 2023 met 5% à 6% toegenomen, terwijl die in Drenthe heel licht (1%) is gedaald (figuur 3). 

Grondprijsontwikkeling Overijssel, Flevoland en Gelderland

Deze grafiek toont de grondprijsontwikkeling voor de provincies Overijssel en Gelderland. De x-as toont de 12 meest recente kwartalen. De y-as toont de grondprijs, met als ondergrens 40.000 euro per hectare en als bovengrens 90.000 euro per hectare en stapgrootte van 10.000 euro per hectare. De beide provincies laten in 2023-Q2 een stijging in de grondprijsontwikkeling zien. In Gelderland komt de grondprijs in dat kwartaal op 69.100 euro per hectare, in Overijssel komt deze op 72.800 euro per hectare. Heeft u naar aanleiding hiervan nog vragen? Neem dan contact op met onze expert Landelijk gebied Paul Peter Kuiper via 0621503747.

Figuur 4 Grondprijsontwikkeling provincies Overijssel en Gelderland
Bron: Kadaster en Wageningen Economic Research
Open toegankelijk ods-document met data van figuur 4

In de provincies Overijssel en Gelderland is de gemiddelde agrarische grondprijs in het 2e kwartaal van 2023 met respectievelijk 1% en 2% gestegen (figuur 4).

Deze grafiek toont de grondprijsontwikkeling voor de provincie Flevoland. De x-as toont de 12 meest recente kwartalen. De y-as toont de grondprijs, met als ondergrens 40.000 euro per hectare en als bovengrens 160.000 euro per hectare en stapgrootte van 20.000 euro per hectare. De provincie Flevoland laat in 2023-Q2 weer een stijgende grondprijsontwikkeling zien tot het gemiddelde prijsniveau van 161.900 euro per hectare. Heeft u naar aanleiding hiervan nog vragen? Neem dan contact op met onze expert Landelijk gebied Paul Peter Kuiper via 0621503747.

Figuur 5 Grondprijsontwikkeling provincie Flevoland
Bron: Kadaster en Wageningen Economic Research
Open toegankelijk ods-document met data van figuur 5

In de provincie Flevoland is de gemiddelde agrarische grondprijs in het 2e kwartaal van 2023 met 1% gestegen (figuur 5).

Grondprijsontwikkeling Utrecht, Noord-Holland en Zuid-Holland

Deze grafiek toont de grondprijsontwikkeling voor de provincies Noord-Holland, Utrecht en Zuid-Holland. De x-as toont de 12 meest recente kwartalen. De y-as toont de grondprijs, met als ondergrens 40.000 euro per hectare en als bovengrens 90.000 euro per hectare en stapgrootte van 10.000 euro per hectare. De provincies Zuid-Holland en Noord-Holland laten in 2023-Q2 een dalende grondprijs zien. In Noord-Holland komt deze uit op 81.100 euro per hectare, en in Zuid-Holland op 71.400 euro per hectare. De grondprijs in Utrecht is gestegen naar 72.900 euro per hectare. Heeft u naar aanleiding hiervan nog vragen? Neem dan contact op met onze expert Landelijk gebied Paul Peter Kuiper via 0621503747.

Figuur 6 Grondprijsontwikkeling provincies Utrecht, Noord-Holland en Zuid-Holland
Bron: Kadaster en Wageningen Economic Research
Open toegankelijk ods-document met data van figuur 6

In de provincie Utrecht is de gemiddelde agrarische grondprijs in het 2e kwartaal van 2023 met 2% gestegen, terwijl in Noord-Holland en Zuid-Holland de grondprijs met ruim 1% is gedaald (figuur 6).

Grondprijsontwikkeling Zeeland, Noord-Brabant en Limburg

Deze grafiek toont de grondprijsontwikkeling voor de provincies Limburg, Noord-Brabant en Zeeland. De x-as toont de 12 meest recente kwartalen. De y-as toont de grondprijs, met als ondergrens 40.000 euro per hectare en als bovengrens 90.000 euro per hectare en stapgrootte van 10.000 euro per hectare. In Limburg en Noord-Brabant is de prijs gestegen. In Limburg komt deze op 80.600 euro per hectare en in Noord-Brabant op 83.500 euro per hectare. In Zeeland daalde de gemiddelde grondprijs naar 85.100 euro per hectare. Heeft u naar aanleiding hiervan nog vragen? Neem dan contact op met onze expert Landelijk gebied Paul Peter Kuiper via 0621503747.

Figuur 7 Grondprijsontwikkeling provincies Zeeland, Noord-Brabant en Limburg
Bron: Kadaster en Wageningen Economic Research
Open toegankelijk ods-document met data van figuur 7

In provincie Zeeland is de gemiddelde agrarische grondprijs in het 2e kwartaal van 2023 met 3% afgenomen, terwijl in Noord-Brabant en Limburg de grondprijs met respectievelijk 1% en 2% is gestegen (figuur 7).

Grondmobiliteit

De relatieve grondmobiliteit – het verhandelde areaal afgezet tegen het totaal areaal landbouwgrond – over de 4 laatste kwartalen (2022Q3-2023Q2) varieert van 1,14% in Fryslân tot 2,01% in Limburg (figuur 8). In vergelijking met een jaar eerder (2021Q3-2022Q2) is in acht provincies de relatieve grondmobiliteit afgenomen, met de grootste daling in Noord-Brabant van 0,3 procentpunt. In drie provincies is de relatieve grondmobiliteit gestegen, van Zeeland (0,2%) via Utrecht (0,4%) tot 1,0 procentpunt in Flevoland.

Deze grafiek toont de relatieve grondmobiliteit -dat is de verhandelde oppervlakte ten opzichte van het totale beschikbare areaal landbouwgrond- per provincie. De x-as toont de 12 provincies. De y-as toont de relatieve grondmobiliteit, de ondergrens is 0%, de bovengrens 2,5%, de stapgrootte is 0,5%. De grafiek vergelijkt de relatieve mobiliteit in de periode juli 2022 tot en met juni 2023 met de periode april 2022 tot en met maart 2023. In de provincies Groningen, Flevoland en Zeeland steeg de mobiliteit. In de overige provincies daalde de mobiliteit in deze periode. Heeft u naar aanleiding hiervan nog vragen? Neem dan contact op met onze expert Landelijk gebied Paul Peter Kuiper via 0621503747.

Figuur 8 Relatieve mobiliteit landbouwgrond (%) in 2021-Q3 t/m 2022-Q2 en 2022-Q3 t/m 2023-Q2
Bron: Kadaster en Wageningen Economic Research
Open toegankelijk ods-document met data van figuur 8

Verantwoording

Agrarische grondprijs

De agrarische grondprijs is de prijs van vrij beschikbare landbouwgrond gekocht door agrariërs. Aan de basis van de berekening van de grondprijs staan de transacties in het eigendomsregister van het Kadaster, aangevuld met informatie over de agrarische sector. Voor het bepalen van de agrarische grondprijs zijn de verhandelde percelen op de volgende kenmerken geselecteerd:

  • koper heeft een landbouwbedrijf
  • grasland, bouwland, snijmais
  • soort overdracht is koop-verkoop
  • zakelijk recht is volle eigendom
  • geen opstallen
  • geen reguliere pachtovereenkomst of erfpacht
  • geen familierelatie
  • oppervlak perceel groter dan 0,25 ha
  • de koopsom is groter dan € 1,-

Verhandelde percelen met extreem hoge en lage prijzen zijn volgens een statistische methodiek uitgesloten.

De gepresenteerde grondprijzen in de gezamenlijke provincies kunnen afwijken van de gepresenteerde gemiddelde grondprijzen op landelijk niveau. De reden hiervan is dat de provinciale kwartaalprijzen worden berekend als het voortschrijdende gemiddelde over 4 kwartalen, terwijl de landelijke kwartaalprijs de daadwerkelijke gemiddelde prijs binnen 1 kwartaal is.

Agrarische grondmobiliteit

De agrarische grondmobiliteit – het verhandelde areaal landbouwgrond – geeft aan hoeveel agrarische grond is verhandeld op de vrije markt. Aan de basis van de berekening van de grondmobiliteit staan de transacties in het eigendomsregister van het Kadaster, aangevuld met informatie over de agrarische sector. Voor het bepalen van de agrarische grondmobiliteit zijn de verhandelde percelen op de volgende kenmerken geselecteerd:

  • grasland, bouwland, snijmais, bollenland, boomkwekerij, fruitteelt en overig tuinland
  • soort overdracht is koop-verkoop en veilingen
  • zakelijk recht is volle eigendom
  • geen familierelatie
  • oppervlak perceel groter dan 0,25 hectare
  • de koopsom is groter dan € 1,-

Over het kwartaalbericht

Dit kwartaalbericht is een samenwerking van Wageningen Economic Research en het Kadaster.  

Aanmelden kwartaalbericht per mail

Logo van Wageningen University & Research.Logo van het Kadaster

Deel deze pagina

Terug naar vorige pagina