Veranderingen door inwerkingtreding Omgevingswet

Omgevingswetverklaring vervangt de Wvg-verklaring

Per 1 januari 2024 vervalt de Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg). De Wvg wordt vervangen door de Omgevingswet.
Artikel 9.21 Omgevingswet bepaalt dat:  inschrijving in de openbare registers van een akte tot vervreemding anders dan aan een gemeente, een provincie of de Staat alleen plaats vindt als op of bij het in te schrijven stuk een notariële verklaring is opgenomen die inhoudt dat:

1. op de onroerende zaak geen voorkeursrecht is gevestigd, of
2. de vervreemding niet in strijd is met dit hoofdstuk en de daarop rustende bepalingen.

Als een akte die u ter inschrijving aanbiedt geen Omgevingswetverklaring als bedoeld in artikel 9.21 Omgevingswet bevat in de gevallen waar de wet dit eist, ontvangt u vanaf 1 januari 2024 een attendering op niet inschrijving (ANI). Dit geldt ook voor akten die voor of op vrijdag 29 december 2023 passeren en op 29 december 2023 na 14:59 uur ter inschrijving worden aangeboden. De KIK modellen (levering en verdeling) zijn aangepast. Neem contact op met uw softwareleverancier om na te gaan of het juiste model is gebruikt.

Grondslag inschrijving koop wijzigt

Per 1 januari 2024 kunt u een koopovereenkomst op basis van artikel 9.9 Omgevingswet inschrijven in de openbare registers van het Kadaster. De grondslag om in te schrijven wijzigt namelijk van artikel 10 Wvg, naar artikel 9.9 van de Omgevingswet. Vermeldt u vanaf 1 januari 2024 de Wvg grondslag? Dan ontvangt u een attendering op niet inschrijving (ANI).
Als u een koopovereenkomst ter inschrijving aanbiedt die ook een wél inschrijfbaar feit bevat omdat deze ook wordt aangeboden op grond van artikel 7:3 Burgerlijk Wetboek, dan ontvangt u een verzoek tot verbetering (VTV). 

Nieuwe akte: onteigeningsakte

Nieuw vanaf 1 januari 2024 is de notariële onteigeningsakte. Met het inschrijven van een door de notaris verleden onteigeningsakte in de openbare registers, krijgt de onteigenaar de eigendom vrij van alle lasten en beperkingen die met betrekking tot de zaak bestaan (artikel 11.18 Ow). De onteigeningsakte heeft een titel zuiverende werking. Net zoals nu de inschrijving van het onteigeningsvonnis heeft. De onteigeningsakte is een notariële akte van proces verbaal, mee ondertekend door de onteigenaar (artikel 11.17 Ow). Onteigening is geregeld in afdeling 11.4 van de Omgevingswet. 

Inschrijvingsvereisten voor de onteigeningsakte

De Kadasterwet bevat geen specifieke inschrijvingsvereisten voor de onteigeningsakte. Om in te schrijven biedt u een afschrift van een proces verbaal akte van onteigening aan. Het is niet verplicht om bijlagen bij de akte ter inschrijving mee aan te bieden. De akte moet voldoen aan de algemene inschrijvingsvereisten die voor alle ter inschrijving aan te bieden stukken gelden. 

Werk van algemeen belang bij het Kadaster registreren

Nieuw vanaf 1 januari 2024, is de mogelijkheid om een werk van algemeen belang te registreren. Artikel 10.28 Omgevingswet verklaart artikel 5:20 lid 2 Burgerlijk Wetboek van overeenkomstige toepassing op werken van algemeen belang die met toepassing van een gedoogplichtbeschikking worden aangelegd, in stand gehouden, gewijzigd of verplaatst. 

Hoe gaat het registreren

De kadastrale regelgeving kent voor het registreren op dit moment geen specifieke bepalingen. Daarom wordt de procedure voor registratie van netwerken analoog toegepast. Dit betekent dat u een notariële verklaring volgens artikel 36 lid 4 Kadasterwet, ter inschrijving kunt aanbieden. Vooraf geeft u een tekening in depot waarop de contouren van het werk van algemeen belang zijn aangegeven. 

Kenbaarheid van publiekrechtelijke beperkingen wijzigt 

De Omgevingswet heeft tot gevolg dat de kenbaarheid van publiekrechtelijke beperkingen wijzigt. 
Door de introductie van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) verhuist de registratie van een aantal type overheidsbesluiten uiteindelijk naar het DSO. Bijvoorbeeld de provinciale en de gemeentelijke monumenten. Deze besluiten vallen dan niet langer onder de publiekrechtelijke beperkingen in de zin van de Wkpb (Wet kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen) en zijn dus niet langer kenbaar in de BRK (Basisregistratie Kadaster).

Voorkeursrechtbeschikkingen worden beter kenbaar

Artikel 9.1 lid 1 Omgevingswet bepaalt dat de gemeenteraad, provinciale staten of de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een voorkeursrecht kunnen vestigen. Deze voorkeursrechten zijn niet langer een Wkpb beperking, maar rechtstreeks in te schrijven in de openbare registers van het Kadaster. 
Artikel 16.82a Omgevingswet bepaalt dat inschrijving van het voorkeursrecht een constitutief vereiste is voor het ontstaan ervan. Het tijdstip van ontstaan is daarmee gelijk aan het tijdstip van inschrijving.  

Meer informatie

De nieuwe modellen ‘Verklaring voorkeursrecht Omgevingswet’ en ‘Verklaring inschrijving koop’ zijn te vinden op de pagina Modellen notariaat (via inlog Mijn Kadaster)