Kwartaalbericht agrarische grondmarkt, 2020 - 1e kwartaal

24 mei 2020

Landelijk overzicht

De gemiddelde agrarische grondprijs in Nederland is in het 1e kwartaal van 2020 uitgekomen op € 64.400 per ha (figuur 1). Dat is vrijwel gelijk aan de prijs in het 4e kwartaal van 2019, maar 4% hoger dan de gemiddelde prijs van € 61.900 per ha over heel 2019.

Prijzen van bouwland en grasland

De gemiddelde prijs van bouwland is in het 1e kwartaal van 2020 opnieuw heel licht (1%) gedaald tot € 72.100 per ha (figuur 1). Afgezet tegen heel 2019 – gemiddeld € 71.200 per ha – ligt de gemiddelde prijs van bouwland in het 1e kwartaal van 2020 ruim 1% hoger.
In het 1e kwartaal van 2020 is de prijs van grasland wederom toegenomen, nu met ruim 2% tot € 59.000. Die prijs is 4,4% hoger dan de gemiddelde prijs van € 56.500 over heel 2019.
De prijs van snijmaisland is in het 1e kwartaal van 2020 met € 66.000 per ha praktisch gelijk aan die in het 4e kwartaal van 2019. De prijs van dit grondgebruik is niet afzonderlijk in figuur 1 opgenomen, maar is wel onderdeel van het totaalcijfer van landbouwgrond.

De prijs van snijmaisland daalde in het 2e kwartaal van 2020 heel licht (1%) naar € 65.400 per ha. De prijs van dit grondgebruik is niet afzonderlijk in figuur 1 opgenomen, maar is wel onderdeel van het totaalcijfer van landbouwgrond.

Figuur 1 Prijs (€/ha) onverpacht gras- en bouwland en totaal (gras-, bouw- en maisland samen), 2017Q2-2020Q1 (per kwartaal).
Bron: Kadaster/RVO.nl/Wageningen Economic Research.

Grondmobiliteit

In het 1e kwartaal van 2020 is 8.100 ha landbouwgrond verhandeld, evenveel als in hetzelfde kwartaal een jaar daarvoor. Door het seizoenpatroon - waarbij de handel in het 3e kwartaal op een laag pitje staat - is een vergelijking met het voorgaande kwartaal niet zinvol.
Gemeten over de laatste 4 kwartalen (2019Q2 tot en met 2020Q1) is in totaal 29.300 ha grond in andere handen overgegaan, dat is 14% minder dan de 33.900 ha in dezelfde periode een jaar eerder (2018Q2-2019Q1). De relatieve grondmobiliteit – het verhandeld areaal afgezet tegen het totaal areaal landbouwgrond – over de 4 laatste kwartalen bedraagt 1,7%, tegen 1,9% in dezelfde periode het jaar daarvoor.

Figuur 2 Grondmobiliteit (ha) agrarische grond naar landsdeel, 2017Q2-2020Q1 (per kwartaal)
Bron: Kadaster/RVO.nl/Wageningen Economic Research.

Overzicht Landsdelen

Aan de hand van 4 landsdelen wordt een indruk gegeven van de regionale verscheidenheid op de agrarische grondmarkt. Deze landsdelen zijn opgebouwd uit de 14 groepen van landbouwgebieden (zie verantwoording). Landsdeel Zuid kent de hoogste gemiddelde grondprijs (zie figuur 3); in 2019 lag deze 15% boven het Nederlandse gemiddelde. Landbouwgrond in landsdeel Noord is over het algemeen het laagst geprijsd; over heel 2019 lag deze 12% onder het landelijk gemiddelde.

Figuur 3 Prijs (€/ha) onverpacht agrarische grond (gras-, bouw- en maisland samen) naar landsdeel, 2017Q2-2020Q1 (per kwartaal)
Bron: Kadaster/RVO.nl/Wageningen Economic Research.

Kaart 1 Agrarische grondprijs (€/ha) en mobiliteit (ha) per landsdeel vergeleken met het totale areaal cultuurgrond, 1e kwartaal 2020
Bron: Kadaster/RVO.nl/Wageningen Economic Research.

Landsdeel Noord

De gemiddelde agrarische grondprijs in landsdeel Noord is in het 1e kwartaal van 2020 met 6% gedaald: van € 60.600 in het 4e kwartaal van 2019 tot € 57.100 per ha (figuur 3 en kaart 1). Over heel 2019 komt de gemiddelde prijs uit op € 54.600 euro per ha.
In de laatste 4 kwartalen (2019Q2-2020Q1) is in landsdeel Noord 7.500 ha landbouwgrond verhandeld (figuur 2). Dat is 1.000 ha (12%) minder dan in dezelfde periode een jaar daarvoor (2018Q2-2019Q1). De relatieve grondmobiliteit over de laatste 4 kwartalen bedraagt 1,4% (tegen 1,5% een jaar eerder)..

Landsdeel Oost

In landsdeel Oost is de gemiddelde agrarische grondprijs in het 1e kwartaal van 2020 met bijna 4% gestegen: van € 64.000 (4e kwartaal 2019) tot € 66.300 per ha (figuur 3 en kaart 1). Over het gehele jaar 2019 is de gemiddelde grondprijs in Oost uitgekomen op € 63.400 per ha.
In landsdeel Oost is in de afgelopen 4 kwartalen (2019Q2-2020Q1) 8.800 ha landbouwgrond verhandeld (figuur 2), een afname van 1.000 ha (10%) in vergelijking met een jaar eerder (2018Q2-2019Q1). De relatieve grondmobiliteit is gezakt van 1,8% tot 1,7%.

Landsdeel West

In landsdeel West is de gemiddelde agrarische grondprijs in het 1e kwartaal van 2020 met 25% gestegen: van € 54.400 (4e kwartaal 2019) tot € 68.100 per ha (figuur 3 en kaart 1). Het jaargemiddelde voor 2019 bedraagt € 57.200 per ha.
De grondmobiliteit is in landsdeel West met 21% afgenomen (figuur 2): van 4.700 ha in de periode 2018Q2-2019Q1 tot 3.700 ha over de laatste 4 kwartalen (2019Q2-2020Q1). De relatieve grondmobiliteit over de laatste 4 kwartalen komt uit op 1,8%, tegen 2,2% in dezelfde periode het jaar daarvoor.

Landsdeel Zuid

In landsdeel Zuid is de gemiddelde agrarische grondprijs in het 1e kwartaal van 2020 met 2% gestegen: van € 72.000 (4e kwartaal 2019) tot € 73.500 per ha (kaart 1 en figuur 3). Over heel 2019 ligt de gemiddelde grondprijs op € 71.100 per ha.
Het verhandeld areaal landbouwgrond is in landsdeel Zuid met 15% gedaald (figuur 2): van 10.900 ha in de periode 2018Q2-2019Q1 tot 9.300 ha over de laatste 4 kwartalen (2019Q2-2020Q1). De relatieve grondmobiliteit over de laatste 4 kwartalen komt uit op 2,0%, tegen 2,3% in dezelfde periode het jaar daarvoor.

Verantwoording

Agrarische grondprijs

De agrarische grondprijs is de prijs van vrij beschikbare landbouwgrond gekocht door agrariërs. Aan de basis van de berekening van de grondprijs staan de transacties in het eigendomsregister van het Kadaster, aangevuld met informatie over de agrarische sector. Voor het bepalen van de agrarische grondprijs zijn de verhandelde percelen op de volgende kenmerken geselecteerd:

koper heeft een landbouwbedrijf
grasland, bouwland, snijmais
soort overdracht is koop-verkoop
zakelijk recht is volle eigendom
geen opstallen
geen reguliere pachtovereenkomst of erfpacht
geen familierelatie
oppervlak perceel groter dan 0,25 ha
de koopsom is groter dan € 1,-

Verhandelde percelen met extreem hoge en lage prijzen zijn volgens een statistische methodiek uitgesloten.

Agrarische grondmobiliteit

De agrarische grondmobiliteit – het verhandelde areaal landbouwgrond – geeft aan hoeveel agrarische grond is verhandeld op de vrije markt. Aan de basis van de berekening van de grondmobiliteit staan de transacties in het eigendomsregister van het Kadaster, aangevuld met informatie over de agrarische sector. Voor het bepalen van de agrarische grondmobiliteit zijn de verhandelde percelen op de volgende kenmerken geselecteerd:

grasland, bouwland, snijmais, bollenland, boomkwekerij, fruitteelt en overig tuinland
soort overdracht is koop-verkoop
zakelijk recht is volle eigendom
geen familierelatie
oppervlak perceel groter dan 0,25 hectare
de koopsom is groter dan € 1,-

Landsdelen

De vier landsdelen in kaart 1 en figuur 3 zijn opgebouwd uit de 14 groepen van landbouwgebieden:

Landsdeel Noord: Bouwhoek en Hogeland, Veenkoloniën en Oldambt en Noordelijk Weidegebied
Landsdeel Oost: Oostelijk Veehouderijgebied, Centraal Veehouderijgebied, IJsselmeerpolders en Rivierengebied
Landsdeel West: Westelijk Holland, Waterland en Droogmakerijen, Hollands/Utrechts Weidegebied
Landsdeel Zuid: Zuidwestelijk Akkerbouwgebied, Zuidwest-Brabant, Zuidelijk Veehouderijgebied en Zuid-Limburg