Terug naar vorige pagina

Vrijwillige kavelruil

Met behulp van een kavelruilproces kan een gebied opnieuw worden ingedeeld. Hierdoor kunnen ruimtelijke, economische en maatschappelijke doelstellingen in een gebied worden gerealiseerd. Zo kan bijvoorbeeld de landbouwstructuur worden verbeterd, kunnen natuurdoelen worden behaald, of kan nieuwe infrastructuur worden aangelegd. Kavelruil is door haar samenhangende gebiedsaanpak bij uitstek geschikt om meerdere doelen gelijktijdig te bereiken. 

Wat is kavelruil? 

Kavelruil is een vorm van gebiedsinrichting waarbij minimaal 3 eigenaren vrijwillig hun eigendommen met elkaar ruilen. In een kavelruilovereenkomst leggen zij de nieuwe verdeling vast. De inschrijving van de kavelruilakte bij het Kadaster leidt vervolgens tot de gewenste eigendomsoverdracht. 

Een kavelruiltraject is op vrijwillige basis: eigenaren hebben de keuze om mee te doen, maar zijn hiertoe niet verplicht. Eenmaal onderdeel van het traject is de deelname wel vrijwillig, maar niet vrijblijvend. Het gezamenlijk opstellen van een ruilplan waar iedereen zich in kan vinden, staat centraal. 

Waarbij wij kunnen helpen 

Het Kadaster heeft veel kennis en ervaring op het gebied van planmatige en complexe kavelruilprocessen. Onze kennis en expertise ligt op de inzet van data voor het proces en op het borgen van de rechtszekerheid van de eigenaren en andere rechthebbenden. We dragen hiermee in opdracht van publieke partijen bij aan opgaven in het landelijk gebied. Concreet kunnen we: 

  • vanuit onze expertise en onafhankelijkheid het gehele kavelruilproces begeleiden
  • Kadasterinformatie en kaarten leveren bij een kavelruilproces (bijvoorbeeld eigenareninformatie)
  • wensen van alle betrokkenen verzamelen en op basis hiervan verschillende ruilvoorstellen genereren
  • ondersteunen bij het opstellen van het ruilplan en eigendomsinformatie voor en na de ruiling leveren aan de notaris

Hoe verloopt een kavelruilproces? 

In tegenstelling tot wettelijke herverkaveling is het kavelruilproces grotendeels niet wettelijk vastgelegd. Er is daarmee veel vrijheid voor betrokkenen om zelf invulling aan het proces te geven. In de praktijk zijn er twee methodes die regelmatig worden toegepast: de traditionele kavelruil en de participatieve kavelruil. 

  • Bij de traditionele aanpak speelt de kavelruilcoördinator of projectleider een centrale rol. Deze brengt alle wensen zoveel mogelijk samen in een  concept ruilplan, dat vervolgens met individuele eigenaren wordt besproken.  
  • In de participatieve aanpak maken eigenaren in werksessies samen een concept ruilplan.  

Beide aanpakken volgen op hoofdlijnen dezelfde fasen van een kavelruil. We beschrijven deze fasen op de pagina Kavelruil in stappen: 

  Naar Kavelruil in stappen

 

Vraag en antwoord

Bij kavelruil en bij herverkaveling ontstaat een nieuwe gebiedsindeling.

Het belangrijkste verschil is dat een kavelruiltraject helemaal op vrijwillige basis verloopt: eigenaren hebben de keuze om mee te doen, maar zijn dit niet verplicht.

Bij een wettelijke herverkaveling zijn eigenaren en gebruikers in een gebied wel verplicht om mee te doen. Om de rechten van iedereen te borgen is het proces van een wettelijke herverkaveling formeler en zijn er meerdere ter inzage leggingen. Ook is er de mogelijkheid om zienswijzen in te dienen.

Zie voor het herverkavelingsproces Herverkaveling in stappen.  

Ondanks het vrijwillige karakter is de mogelijkheid tot kavelruil ook geborgd in afdeling 12.6 van de Omgevingswet. Veel provincies stimuleren kavelruil. Als kavelruil in het landelijk gebied voldoet aan de eisen in de Omgevingswet, dan geldt een vrijstelling van de overdrachtsbelasting op basis van de Wet op belastingen van rechtsverkeer.

Handige link

Informatie Punt Leefomgeving van de overheid

Wanneer kan kavelruil ingezet worden? Wat is het verschil tussen landelijke en stedelijke kavelruil? Wat zijn de kenmerken van de kavelruilovereenkomst? En wat betekent de opname van kavelruil in de Omgevingswet?

Naar het Informatie Punt Leefomgeving