Schade aan Kadasterkantoren
Zo verging het Middelburg en Nijmegen
De Tweede Wereldoorlog veroorzaakte in ons land veel materiële schade en dat gold ook voor het Kadaster. Van de kantoren in Middelburg en Nijmegen was na de oorlog weinig meer over.
Middelburg: Bombardement vernietigt Kadasterkantoor
Hoewel Nederland zich een aantal dagen eerder al had overgegeven aan de bezetter, ging de strijd in Zeeland door tot 17 mei 1940. Op die dag vond een heftig bombardement op Middelburg plaats, waarbij Belgische, Franse en Nederlandse troepen tegen de Duitsers vochten. Eén van de eerste bommen viel kort na half 2 ’s middags op het Middelburgse Kadasterkantoor.
Medewerkers direct bij elkaar
Binnen 10 minuten brandde het kantoor als een fakkel. De conciërge probeerde de brand nog te blussen, maar dat mislukte. Gelukkig konden de medewerkers het gebouw ongedeerd verlaten. Terwijl de brand nog in alle hevigheid woedde, riep bewaarder R. Meursinge Reijnders de medewerkers bij elkaar. Meteen bespraken ze hoe ze de verloren registers konden reconstrueren.
Kadastrale leggers in 10 maanden hersteld
Het bleef niet enkel bij plannen. Vrijwel direct begon men met het overschrijven van de duplicate kadastrale leggers die bij de gemeenten nog lagen. Toen enkele dagen later het ministerie kwam kijken, waren de heren helemaal verbaasd. Er volgde een brief aan het personeel, waarin ze werden geprezen met “de allerhoogste lof voor de krachtige aanpak”. En inderdaad, 10 maanden later waren de kadastrale leggers hersteld.
Nijmegen: Kantoor verwoest bij Operatie Market Garden
Het Nijmeegse Kadasterkantoor werd tegen het einde van de oorlog verwoest, tijdens de geallieerde Operatie Market Garden. In een poging de bezetter terug te drijven werd hard gevochten bij de Waalbrug en de spoorbrug. De verovering van Nijmegen duurde langer dan verwacht en richtte grote schade aan.
Opbouw laat nog even op zich wachten
In Nijmegen waren, in tegenstelling tot Middelburg, de registratieleggers bewaard gebleven. Dit zijn duplicaten van de kadastrale leggers die de Belastingdienst gebruikte en hiermee kon de registratie weer worden opgebouwd. Maar waar het Kadaster in Middelburg de dag na de brand al startte met de reconstructie, was men in Nijmegen eind 1946 nog nauwelijks begonnen. Bewaarder Kluvers voelde weinig voor een grote overschrijfactie, blijkt later uit de correspondentie.
Tijdelijke maatregel voor kadastrale registratie
Gelukkig had Kluvers een andere oplossing. Hij stelde voor de registratieleggers in gebruik te nemen als kadastrale registratie. Collega’s van de dienst Registratie en Successie konden die voor hun werk ook raadplegen. Uiteindelijk keurde de minister deze werkwijze goed als tijdelijke maatregel. Enkele jaren later werden de registratieleggers landelijk afgeschaft, dus achteraf gezien was een overschrijfactie ook niet nodig geweest.
Wilt u meer lezen?
Dit artikel is gebaseerd op het boek Het Kadaster in de oorlog van Zacharias Klaasse. U kunt dit e-book (pdf) aanvragen via onze afdeling Communicatie.
Wilt u ook de andere artikelen over het Kadaster en de Tweede Wereldoorlog lezen?