Collega's in het verzet
Hoe het verzet medewerkers het leven kostte
Een deel van de Nederlanders was tijdens de oorlog actief in het verzet. Ze saboteerden het werk van de bezetter of boden hulp aan onderduikers. Alles moest in het geheim gebeuren, want het was gevaarlijk en er bestond grote kans op verraad. Als gevolg van verzetswerk kwamen uiteindelijk 3 Kadastermedewerkers om het leven. Van een 4e is niet bekend wat er met hem is gebeurd.
Christine van Heesch, 29 jaar (1915-1944)
Christine van Heesch was werkzaam als tekenaar bij het Kadaster in Zutphen. Zij kwam op 29-jarige leeftijd om in Harfsen, samen met haar verloofde Ynze Dikkerboom. Christine was lid van de knokploeg in Harfsen-Gorssel, waar Ynze de leider van was. Het drama speelde zich af in de vroege morgen van 14 oktober 1944. Een boerderij in Harfsen, waar veel onderduikers zaten, werd omsingeld, leeggeroofd en in brand gestoken. De bewoner en 13 onderduikers werden gearresteerd en afgevoerd.
Ondertussen hielden Ynze en een kameraad zich schuil in de bossen. Ze zaten in een uitgegraven hut waar belangrijke documenten en wapens verborgen lagen. De plek werd verraden, maar Christine zag kans er nog snel naartoe te gaan om de mannen te waarschuwen. De kameraad kon vluchten en Christine en Ynze verstopten zich in de ‘verscholen kamer’, een goed verborgen ruimte in de hut. De Duitsers konden het paar dan ook niet vinden. Wel gooiden ze bij het verlaten enkele handgranaten naar binnen, waardoor de munitie in de hut ontplofte. De geliefden kwamen hierbij om het leven.
Willem Anton de Boone, 34 jaar (1911-1945)
Wim de Boone was, net als Christine, tekenaar bij het Kadaster in Zutphen. Hij sloot zich aan bij de Knokploeg Laren-Noord. Het was 21 november 1944 toen de groep van plan was om een koerierster eens stevig te ondervragen. De vrouw had een verhouding met de Ortskommandant van Zutphen gehad en ze verdachten haar van verraad. Eén van de jongens sprak met haar af, zogenaamd voor een nieuwe opdracht, maar toen hij aankwam werd hij direct gevangen genomen.
In de dagen daarna werden nog 3 leden van de groep gearresteerd, onder wie Wim de Boone. Hij werd gevangen gezet in De Oxerhof bij Deventer, een landgoed dat de Duitsers hadden ingericht als kamp voor politieke gevangenen. Tijdens zijn gevangenschap wist Wim nog allerlei zelf getekende plattegronden van de Oxerhof naar buiten te smokkelen. Op de dag van de executie, op 8 maart 1945 bij Woeste Hoeve bij Apeldoorn, was Wim 34 jaar oud. Hij was gehuwd en had geen kinderen.
Eduard Jacobus Wilbrink, 31 jaar (1914-1945)
Met als doel een Duitse legerauto te bemachtigen, pleegde het verzet in de nacht van 6 op 7 maart 1945 een aanslag bij Woeste Hoeve op de Veluwe. Wat men niet wist, was dat de hoge SS-generaal Rauter zich in de auto bevond. Deze raakte bij de aanslag zwaargewond. Als represaille lieten de Duitsers de dag erna enkele honderden gevangenen executeren. 117 bij Woeste Hoeve en 111 uit andere Nederlandse gevangenissen.
Uit de gevangenis op het Wolvenplein in Utrecht werden 6 mensen gekozen. Onder hen was Eduard Jacobus Wilbrink uit Geldermalsen, die tekenaar bij het Kadaster was. Op 8 maart is hij in Fort De Bilt gefusilleerd. Waarom Eduard gevangen zat, is niet helemaal duidelijk. Vermoedelijk had hij geholpen bij een vluchtroute voor geallieerde piloten. Hij is in de gevangenis gemarteld om tot een bekentenis te komen. Het graf van Eduard Jacobus Wilbrink is in 2006 overgeplaatst naar het Nationaal Ereveld in Loenen.
Henry Hansen, gearresteerd en niet teruggekomen
Henry Hansen was werkzaam bij het Kadaster in 's-Hertogenbosch. Hij deed tijdens de oorlog belangrijk spionagewerk voor de Nederlandse en de Engelse regering en gaf daarnaast leiding aan een sabotage-organisatie in Noord-Brabant. Hij werd verraden door de meest beruchte verrader van de Tweede Wereldoorlog: Antonius van der Waals. Hansen werd door de Duitsers gearresteerd. Wat er precies met hem is gebeurd, is helaas niet bekend.
Wilt u meer lezen?
Dit artikel is gebaseerd op het boek Het Kadaster in de oorlog van Zacharias Klaasse. U kunt dit e-book (pdf) aanvragen via onze afdeling Communicatie.
Wilt u ook de andere artikelen over het Kadaster en de Tweede Wereldoorlog lezen?